Hostname: page-component-586b7cd67f-vdxz6 Total loading time: 0 Render date: 2024-11-27T13:38:43.908Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

The Farmer's Law

Published online by Cambridge University Press:  23 December 2013

Walter Ashburner
Get access Rights & Permissions [Opens in a new window]

Extract

The origin of the little code for the government of Byzantine agriculturists, which is known in the manuscripts as the Farmer's Law (νόμος γϵωργικός), has occasioned some difference of opinion among the learned men who have dealt with it. The greatest authority on Byzantine law, Zachariä von Lingenthal, changed his mind on the subject. He began by thinking it the work of a private hand—the compiler of the Appendix Eclogae—and assigning it to the eighth or ninth century (Historiae Juris Graeco-Romami Delineatio, p. 32). It was put together, in his opinion, partly from the legislation of Justinian and partly from local custom. According to his last view (Geschichte des Griechisch-römischen Rechts, 3rd ed. pp. 249 sqq.) it is a product of the legislative activity of the emperors Leo and Constantine and was enacted about the year 740 A.D.

Type
Research Article
Information
The Journal of Hellenic Studies , Volume 30 , Issue 1 , 1910 , pp. 85 - 108
Copyright
Copyright © The Society for the Promotion of Hellenic Studies 1910

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

1 Krumbacher, (Gesch. der Byz. Lit., 2nd ed., p. 610)Google Scholar cites an article by Vasiljevskij on two manuscripts of the Farmer's Law. I have not seen the article.

2 For a fuller account of these manuscripts see the Introduction to my edition of the Rhodian Sea-law. I use the same letters to denote the manuscripts which I used there.

3 I use Δ to denote the agreement of BGPQS, where I give a collation of B, and of GPQS, where I do not give a collation of B. I use Ω to denote the agreement of all the manuscripts or of all except that one of which a variant is specified.

4 I give the title as it is given in BGS. νομ γε.] τοῦ γεωργικοῦ νόμου Μ νομ. γε. κατ. ἐκλ. τοῦ νόμου τοῦ κατ᾿ ἐγλωγὴν τοῦ γεωργικοῦ Q τοῦ] τῆς Ν; τῶν Μ βιβλίου] βιβλου Ν; βι βλίων Μ. βλίων Μ. After this word N adds: κεφάλαια πγ M adds: κεφάλαια πε P has the following title: νόμος γεωργικός δηγέστια διάταξις μάρ κου ὁλυμπιανοῦ ὁδέστου (read, μοδέστου) ἐρ μογενιανοῦ καὶ παύλου ἀντικινσὁρων ϊνστιν τούτια εἰσαγωγὴ νόμου θεοφίλου δωροθέου καὶ στεφάνου ἀντικισόρων

5 ᾶ καὶ] οm Μ αὔλακα GS ἐὰν] εὶ MN παρορίσει( η Ρ) MNPQ; παρορίζη(ει G) BGS κολοβώσει ΜΝ τὴν] τοῦ ΜΝ νεάτωι Ν νεατῶ Ω The better opinion is that words of this class, e.g. ἀμητος τρυγητος are proparoxytone when they denote the season of the agricultural operation, oxytone when they denote its results. Sch. Il. xix. 223; Hesych. s.v. τρύγητος Etym. Mag. s.v. ἄμητος Bekker, , Anecd. p. 387Google Scholar. Ammonius, however, s.v. ἄμητος gives the opposite rule. ἀπόλλειν Ρ καὶ om M παρορίαν] παρρησίαν ΜΝ παρορία is not in the lexica; παρορισμός is cited from the Basilica, παρρησία may possibly be right. It is sometimes used in Byzantine Greek in the sense of usus promiscuus. Due. 1124 ἀπόλ λει] ἀπόλλειν καὶ Ρ After σπόρον BG add αὐτοῦ γεωργίαν] ἐργασίαν αὐτοῦ] om MN After ἐπικαρπίαν MNP add αὐτοῦ

6 β τῆσ] Ρ μήτε] ἐρατείασ ἐργατιὰς Ν ἐργασίας Μ ἐργάτας Δ For ἐργα τεία in the sense of wages, see Duc. 434 and Sophocles, s.v. After κταβληθέντα adds chapter κ beginning it, however, with καὶ and writing γῆν instead of ὔλην

7 γ comes in P after δ ἐὰν . . . καταλ λάξαι] ἐάν τις γεωργὸς ἄνευ τῆς ἰδήσεως ἄνευ τῆσ ἰδ om Q) συμφωνήσει μετὰ ἐτέρου γεωργοῦ εἰς τὸ καταλλάξαι MQ δύον Q ἤ τριῶν M μει νάτω N τούτων ἡ βούλησις καὶ] om P

8 δ δύο συμφ. γε] συμφωνήσωσι δύο γεωργοὶ MP δύυ γεωργαὶ συμφωνήσω (-ου- G)σιν BGQS After γεωργοὶ MP add μετ᾿ ἀλλήλων πρόσ καιρα P πρὸ καιρὸν S διαστρέψη P ἔν P κατεβλ]διεβλήθει Q μή] om QS εἰ δὲ οὐ κατεβλ. διαστρ.] om MNQS δια στρέψωσιν Ρ δὲ]om G ἐνέωσεν Ρ ὁ δὲ ἔτ. ἐν.]om BS ὁ ἔτερος δὲ GPQ ἐνέωσεν Ρ After διαστρέφων GP add καὶ διαστρεφέτω

9 ἐ πρόσκαιρα Ρ εἰς τὸ] om Q τὸ ἔν Δ κολοβὸν]om MNSπρὸς τὸ ἄλλο] πρὸς τὸ ἄλ λωι N πρὸς τὸ ἄλλονMQ ὑπὲρ τὸ ἄλλο G ὑπὲρ τοῦ ἄλλου P οὔτω Q ἐτιδότω

10 ς εἰσέλθοι Ρ ἀνάρχως θερίαη Ρ Before ἐδικ Ρ adds εἰκή ἠμὶ ἐδικολὁ γη -ι- σεν ΡQ

11 ζ μάχονται ΜΝΡ ἤ καὶ ἀγροῦ τηρήτωσαν Ν καὶ] ἐπὶ ἔτη ἐτ πλείονα corrected into ἔτη πλείονα Ν ἀπο δώσουσιν Ρ ωσιν ωσει Δ] ἀποδιδωσι ΜΝ διακράτησις BGPS κρατήσεις Q ἀσάλευτος GMN

12 ῆ γενάμενος ἠδίκησεν] ἤ δίκη ἤ] Ω ἐντοπίοις Μ διαλύειν μέρι σην Q

13 θ θερίσας μορτίτης ΜΝ] μορτιτης μωρτι τῆς μορτίσας Ρ θερίσας Δ καὶ] κουβαλήση Ρ τῆσ] om Μ αὐτο῀] om G

14 ι τοῦ] om ΡQ χωροδέτου Ρ δὲ] om Q δεμάτιον] om Q After θεοκ Q adds ἐστίν

15 ια λάβη γῆν Ρ γῆν] γυνῆ Μ om Q καὶ στοικίσῃ] τοῦ σπεῖραι καὶ στοιξήσας στοι χήση Ρ νεώσει Ρ ναίωσιν Q μόνος Q καὶ συνεφ] συνεφώνησαν (εν Β) καὶ Δ κατὰ τὰ συμφ. κρατ.] κρατείτωσαν τὰ σύμφωνα G τὸ σύμφωνονQ

16 ιβ in PQS is ιγ λάβοι Μ τινος γε. ἀπ´] ἀπορήσαντος γεωργοῦ G τῆ ἠμισεί (ύQ)αΔ ἀμπέλω G οὐ]μὴ G κλαδεύσει PQ δὲ καὶ S δι(-υ- δι(-υ- Q σκαφή-ι-Ρσει Δ Διασκαφίζειν is not in the lexica, but it is found in ἄκτοσ ἐκδόσεως ἀμπέλιον ἐφημισιάρικον in (C. N.), Sathas, Bibliclheca Graeca Medii Ævi, vi. p. 621Google Scholar, line 1. ἐκ] ἀπο Q

17 ιγ in PQS is ιβ τῆ ἡ εἰ-Μ μισεί ῀ύ Q )a GMPQ καιροῦ] om M καλοῦντοσ] καλοὺ ὄντοςQ ὄντος vεώση Ρ ὄψη Ρ όψι S ῥίψη P ὄτι] ἐπείδη G

18 ιδ λαμβάνων Q τοῦ ἀγροῦ] om G τοῦ ἀπ. γε. ἀποδ.] τοῦ ἀποδημήσαντος γεωργοῦ Q γεωργοῦ om S After γεωργοῦ MN add ἀπο ρήσαντος καί although they retain ἀπόρου ἀποδιδότωσαν Μ διδότω GPQ.

19 ιε ἀμελήσως G ἠμισι(-u-Q)αστής Δ

20 ις ἐκβαλλόμενος Μ ἀμπελίου Ρ στη χήση αὐτηῶ Ρ ἀραβώνα S; ἀρραβόνασ Q ἀπαρξ.] ἀρπάζεται διαστέψασ S ἀφήσει Ρ αὐτῶ G δω(-ο-GP) σάτω Δ

21 ιζ εἰσελθὼν]om Q ἔνύλω χῶρα Ρ χώραν] τόπον G γῆν ἤτοι χώραν Q γῆν ἤτοι χώραν ἐτέρου] ἄλλου Ρ τρία ἔτη] τριετίαν Ρ ἐπικαρπεύσει Δ ἐαντῷ] αὐτῶι Ν αὐτῶ GMQS; αὐτὴν Ρ πάλιν τὴν ζώραν] αὐτὴν πάλιν Ρ τοῦ κυρίου S αὐ τοῦ Μ

22 ιη ἀπορήσαντος τοῦ γεωργοῦ Q ἐργά ζεσθαι Ρ ἀμπελῶνα]ἀγρὸν GPQ διαφίγοι Q ξενητεύση Ρ λόγω ἀπαιτούμενοι Δ ἐπιτρύ γάτωσαν Ρ αὐτῶ S ἔχων ζημιήν Q ζημίοιν S αὐτοῖσ] αὐτοὺς P; om Q τὸν οἶνον] τὸν οἶον οὖν Ρ

23 ιθ τελεῖ Ρ κατέπος Ρ κακαθέτος Q ἐκστ(ὲξτ-GS ἐχστ- Μ ραόρδινα ΜΔ]ἐξόρδηνα Ν In Dig. L, 16, 10, F reads exordinario as against extraordinario of the others (ed. Mommsen, vol. ii. p. 934, 19) τρώγοντες Ν τρυ γόντες Ρ καὶ] ἤ GQ ;om S οἱ νεμόμενοι PS τὸν αὐτοῦ ἀγρὸν Ρ τὸν αὐτὸν ἀγρὸν Q

24 κ See note on β 4.

25 κα καὶ] ἠ, Ρ ἀγρῷ] ἀπόρω ἀπόρω καὶ Q; om G ἤ] om Δ χρόνον] τοῦτο P τοῦ τόπου] τούτου Ρ καὶ τὰς ἀμπ.] ἤ τοὺς ἀμ πελῶνας Δ ἐκριζεῖν Q λαμβάνει Q δύναν ται] ἄν (ἤν ἂν G ὄπου ἄν Ρ)βούλο( -ω-Q) νται Δ ἀνανεύει] ἀνανεύοι Ρ ἀναναεύσει Q; om M τὸν ἀλλότριον ἀγρὸν]τὰ ἀλλότρια PQ ἀγρὸν] τόπον G; om S ἀντιτοπίαν] om M ἀμπελῶνας GQ ἀνασπᾶν] ἐκριζὴν Q τοὺς δὲ οἴκους Q After this chapter M adds the following chapter, which it numbers ιζ ὁ ἐν ἀλ λοτρίω ἐδάφη κτίζων ἤ σπέρνων ἤ φυτεύων ἤ ἄλλω τι ἐργαζόμενος ἐλποπτέτω τῆς δεσποτίασ μήτε δαπανήματα λαμβάνων This passage is given in Ecl. ad Proch. mut. xxv. 18, with the substitution, however, of σπείρων for σπείρνων as to which see Duc. 1421.

26 κβ κλέψῃ ἐν σκάφῳ λίσγον This is the reading of Haenel's MS., as reported by G. E. Heimbach in his edition of Harmenopulus, p. 836, and of Laur. lxxx. 6 (from my own examination). The other late manuscripts read ἐν σκάφη] κλέψειεν σκαφόλισγον λισκον P GMNPS κλέψει ἔν σκαφόλισγον Q διαγνω σθείη Ρ διαγνωρισθῆ MSτὸ] om P ἠμερίσιον NS; ἠμερίσιον PQ (P repeats the word) αὐτοῦ ὑπὲρ αὑτοῦ Ρ; om Q φόλεις Ρ καὶ] om P κλαδείασ] αὐτοῦ Ω This has evidently come in from αὐτοῦ ioh n the line above. Roe 18 has κλάδους πελέκην MS πέλεκα Q

27 ΠΕΡΙ ΑΓ.] in P is in the margin, in Ω in the body of the text.

28 κγ ἔωθεν] N here and sometimes writes ἕωθεν παραλ. π.γ] παρὰ τοῦ γεωργοῦ λάβη PQS βοῦν] om συγκ . . . . ἀγέλησ] om Q καὶ συγκαταμίξη ει Ρ MPS αὐτῶ S τοῦ κυρίου MQSἀζήμ. αὐτ. ἔσται] αὐτὸς οὐ τωσ G) ἀναίτιος ἔστωGPS αὐτὸς ἔστω ἀνέ τιος Q ἀζίμιοσ N

29 κδ τῇ αὐτῇ] ταῦτη τῆ Μ τῆ Q ka ταμηνύσει Ρ μηνήσει Q τοῦ κυρίου M τοῦ βοὸσ] αὐτοῦ Μ ἀζήμιος μὴ ἔστω Ρ εἰ δὲ καὶ Ρ κατεμήνησεν Q

30 κε βοῦν . . . ἔωθεν] ἔωθεν παραλαβὼν ὐπὸ γεωργοῦ βοῦν Ρ ἀπὸ] ὑπὸ Qἀπέλθη] om P εἰσέλθῃ] εἰσέλθοι S ἀπέλθοι ἤ ἐν ἀμπέ λοις ἀμπελιοισ QS Δ πραῖδαν Ν] πραίδαν Ρ as usually ποιήσει Ρ στερ. τὴν δὲ] στε ρὐστερ. Ν οὐμενος τὴν ΜΝ στερηθῆ τὴν δὲ Ρ δοσάτω Ρ MPQ add πάσαν

31 κς ἔωθεν om MPQS λάνη ΡSπαρα λάβῃ . . . γεωργοῦ] παραλάβοι παρὰ γεωργοῦ βοῦν Γ βπῖν παραλαβὼν λαβῶν Θ ὐπὸ γεωρ γοῦ ΜΘ ὀμωσάτω Ρ πεπονηρεύεσθαι ΡΘΣ ἀπολείαι Ν

32 κζ παραλάβοι Γ βοῦμ] om M P adds after βοῦν μή κεκλασμε.νον ἀλλ ὐηιη ἐκτυφλωθῆναι] ομ Ρ πεπονηρεύεσθα PQS.

33 κη ἀπολειας Ν τοῦ βοος Θ κλά σεως Θ ἐλτυφλῶσας Μ τυφώσεσ ὁμώσας Ρ ὔστερον δὲ Θ ἀξιοπίστωσε ἐλεγχθῆι ΜΝ] ἐλεγχθῆ ἐλεγχθὴς Θ ὐπὸ δὺο καὶ τριῶν μαρτύρων ἀξιοπίστων Δ γλωσσοκοπηθείσ γλωσσοκοποσθὲς ΓΘ γλωσσοκοπεῖσθω καὶ Μ ποιήτω Ρ ποεισθω GQS.

34 κθ ταισ] ομ Σ ξύλον Μ ἀπολύσει N, but ἀθῶιοσ below καὶ (1st)] om PQS ζημιούσθω Μ καὶ (2nd)] θ om G μετὰ λιθου Ρ] μεταμελο Θ μετὰ λίθου ολὶγου Γ μετὀλίγου ΜΝ μεταλιγου Σ ἕστω θ

35 λ κλεψη P In N the ο of κόψηι is over an erasure ώσ ἐκ προβάτου Q omits in P it is above the line ἐκ corr from ὀ Ρ ἀφανῆ Θ δώτο Ρ τὸ κλέμμα Ρ

36 λα μεριδι GPQ χωραφίου Ρ κύ πος Θ ἐπισκίαζεται Ρ κλονοκοπήση Ρ αὐτὸν ομ Μ καὶ οὐκ Γ κὺπος θ κλονοκοπηθήτω Ρ

37 λβ ἀνετράφη Δ After ἀνατρ MN add ἤ καλάμη ὐπό τινοσ] ομ Θ γεναμένο Σ ἄλλου Θ ἄλλων Ρ εἰ μή] ἀλλ᾿ ἤ Δ ἀναθρεύσας Θ μόνοσ] ομ Ρ δωσάτο ΡΘ δωσάτωσαν ΓΣ ἀντὶ τοῦτου τοῦ Γ ἔτερον ομ Ρ ἀναθέψαντι Σ yet in line 3 it has ἀνα θρεψας αὐτὸ] ομ ΡΘ ἐχέτω ΜΔ

38 λγ ὐστερείσθω Θ σφοδρῶς ΓΡ

39 λδ ποιμήν] ὁ ποιμήν Ρ ποιμήν ἤ θ μι σθωτὸς ποιμήν Γ τὰ] ομ Ρ αὐτοῦ] ομ Δ

40 λε εὐρεθῆ τις Δ After καλάμην M adds: ἀπό χωραφίον ἤ σκέπσν οἴκου Q adds: ἀπὸ χωραφὶου ἤ ἐτε.ραν καλάμην εἴσκέπην οἶκου ποσότι Ρ ἀποδώδει] παρεχέτω αὐτὴνΜΔ

41 λς ἤ ὄνον Μ ἤ ἄλλως τὸ οἶον οὖν Ρ ἤ ἄλλον τὸ οἶον οῦν Θ κτῆνοσ] κτινος Θ ἔκ τινος Ρ ἀγνουντοσ] ἀγνοῆ ΡΣ αὐτπ῀ ομ Σ ἄρη before ἀγνοῆ in P πραγματ-εὶ῀ς α GQS ἀπέλθοι Ρ εἴη] ἦ ΡΣ ἤει τὸ ζῶον θ

42 λζ τις λάβη Μ τηρήτωσαν Ν αὐτὸ GPS λζ τις λάβη Μ τηρήτωσαν Ν αὐτὸ om Q Θ ὀλοκήρως Ρ

43 λη ἐν ἀμπέλω ἤ ἀγρῶ Ρ ἠ ἐτέρω θ in N is above the line κλάσῃ αὐτόν Ρs

44 λθ δρυμὼ corrected from δρυμὸν S προ σχεῖ MQS; προσχῆ ΓΡ ἄλλο τι] ἄλλο τὸ ΡS ἄλλον τὸ Q ἀλλ᾿ ὁτί Μ οἶον] om M om M.

45 μ καὶ ἀγνωσία GS τὸν] τὸ S πε λέκην GM and perhaps S; λέλυκα Q φονεύση P κτῆνοσ] κτίνον Q δὁ(-ώ-QS) τω PQS PQS.

46 μα ἐλλεχθὴς Q ἐν διπ. πος. μαστ.] om Ρ μαστιχθὴς Q δόσει Ν αὐτὸν ΡQ

47 μβ θέλων κλέψαι ΡS θηριόβροτο Ν After τυγλούσθω Q adds: ὁ τούτω ποιήσασ

48 μγ ἐξέλθοι P; Q puts ἐξέλθη after ὄνου τοῦ ὄνου] ὄνου Q διώκων τὸν (τὸ GS) ἰδιον Δ συνδιώξει Ρ καὶ τὸν ἔτερονQ οὐκ μή ΜΝ but in N it is above the line αὐτὸν ΡQ μετ᾿ αὐτοῦ] μετὰ τοῦ ἰδίου Ρ ἀπολῆται ΡQ λυκωθείη Ρ μηνύων] μυνίωνQ μή οἶον Ρ ἐμήνυενQ ἐπέδειξεν ΜΝ ἀδυνάτωσ] ἀδύνατος ἐπεὶ S ἐπικρατήσαι αὐτὸν Q αὐτῶ S

49 μδ εὑρὸν after βοῦν in Q αὐτὸ S κρέα Ρ] κρέηι Ν κραίει Μ κρέοι QS

50 με after μς in S τινὸς Ρ σφάξη δοῦ Ρ αὐτόν ΡQ

51 μς before με in S; ἀπελάση Ρ τῆσ ποίμνης . . . μάνδρασ]τῆς μάνδρας τὰ θρέμματα PQS τῆς μάνδρας τὰ πρόβατα G ὰπώλονται ΡΝ ἤ θηριοβ. γεν.] om G θηρίαλωτα Μ ὠσ ὁ P After φονεύσ G adds: εἰ καὶ θηριώβρωτα γένωνται

52 μζ ἤ] before ἐν νυκτὶ GQ; om P πολ λάκισ] om Δ ποιμνίων ποιῆσει G ποιμνύου Q ἀπολλ (-ωλ-G) ὐ(-ό- Ρ-ώ-GS) μενα Δ δοῦ λον αὐτοῦ Μ αὐτὸς δὲ ὁ δοῦλος Q φουρκίζεται P.

53 μη τις ἐ.β.π.] εὐρεθῆ βοῦς πραιδεύων Ρ οὐ] μὶ Q παραδώσει GPQ αὐτὸ S τοῦ κυπίου S ἀπολ. τὸ βλάβοσ] om Δ αὐτὸ S ἤ τυφλώσῃ] om Μ τυφλώση αὐτὸν Ρ ἤ οὐρο κοπήσῃ] om Ρ οὐ λαμβάνει] οὐκαρεῖ Ρ αὐτὸ S λαμβάνει] λάβη Ρ λάμει Q over an erasure ἀντ᾿ αὐτοῦ ἄλλον S After αὐτοῦ Q adds; τὸ αὐτῶ καὶ περὶ ὄνου

54 μθ εὔποι Ρ παραῖδα Ν πραῖδα is sometimes treated as indeclinable. See my apparatus to νγ 3 and De Boor's to Theophanes, pp. 178, 14; 218, 7; and 451, 20 καὶ παρα η δώση παραδώσει Ρ αὐτὸ ΡS]αὐτὸν GMNQ ἐν πρώτης Q τῷ κυρίῳ αὐτοῦ] om Ρ εἴτε G καὶ παραδώσας δεύτερον] δευτερώσας καὶ παραδώ σας Δ παραγγελεῖ]παραγγείληι Ν παραγ γείλη Ω οὐροκοπεῖ]οὐροκοπήση ειΘ αὐτὸν ΓΘ οὐροκοπὴ αὐτὸ Σ ὠτοκοπήσει Ρ ἤ ὠτο κοπεῖ] ἤ ὠτοκοπή ση ει ὀτωκοπήσει αὐτὸν Θ ἤ οὐροκοπήσει αὐτὸν Ρ ἤ τοξεύει] ἤ τοξεύση ει ΘΣ Δ αὐτὸ Ν] αὐτὸν PQ; om GMS ἀνεγκλήτως Ν]ἀνέγ ἁνεύ Θ ἀνέ σ κλητος ἔστω ἐστιν Γ ΜΔ MQ add: τὸ αὐτὸ δὲ καὶ εἰς πᾶν (Q inserts τὸ οἰον οὐν κτῆνοσ

55 ν ἤ ὄνοσ] ομ ΡΘ θέλων εἰσελθεῖν Μ ἤ ἐν κήτῳ] ομ Θ καὶ ἐμμπέσει Σ τράφον GMQS; τάρφον Ρ τοῦ κήπου ἤ τοῦ ἀμπε λῶνος Ρ

56 να εἰσελθῆν Ρ ἀμπε.λω Ρ ἤ καὶπω Σ τοῦ κήπου]τής ἀμπέλου ἤ τοῦ κή ύ Θ εί- Σ που PQS.

57 νβ θήση] στήσας Ρ ἐν καιρῶ ΡΘ τῶ καρπῶν Σ τῶν θερῶν Ρ ἐμπέσοι Ρ χοίροσ ΝΡ χοῖρος ἤ ἀ᾿λλο ἄλλον Θ τι κτῆνος ΜΘ τούτου] τοῦ μαγγάνου ΜΔ

58 νγ καὶ] ἤ Ρ πραιδας πραίδευσαν] πραι δεύσας ἠ ΜΝ πραι -ε- Σ δεύσας ΓΣ πραίδασ πραῖδαν ΡΣ] πραίδαν Θ πραιδα GMN δότω Δ MN add: ὀ ἐναποκλείσας ἀλλότριον θρέμμα καὶ τροφῆς διαφθείρας ἤ ἀλλωσπῶς ἀνελὼν εἰς τὸ διπλάσιον καταδικάζεται M treats this as a new chapter and numbers it μη It agrees closely with Ecloga, xvii. η

59 νδ P begins fol. 99 v with chapter ἐγκείσει Ν χοιπον ἐγκλει -ν- ΘΣ ση ει Θ Δ κῦνα ἀλλότριον Ρ διαφθαρῆ Ρ ἀποτίσει Δ add αὐτό αὐτό ΓΣ

60 νε ἐαν τις κυνα πουμένος πομ´νανοντα Σ οὐκομολογήση ΘΣ ἔφοδον Θ μετάπητα ΓΣ ὀ φονεὺς τοῦ κυνὸς κύνου Θ ΡΕΘ ἀγέλην ἀπώ-ο- Θλειαν ΡΘ τοις ποίμνης Θ δω -ο- Ρ σάτω Δ κυνόσ] κοῖνου θ

61 νσ M prefixes to this chapter in capitals περὶ ἐμπρισμῶν ἐμβάλοι Ρ ἐν σ᾿γρῷ] ἀγρῶ ακῦσαι ΡΘ ἐνκαρπῆς Σ οὐΔ om M; in N it is added above the line by a later hand οὺκ ἐν over an erasure in G; τοῦτου οὐκ ἐποίησεν σ

62 νη ἀμπελῶνος Ρ χεῖρα Γ see Duc. 1744.

63 ἀμπὲλοσ Before ἀμπὲλοσ in M, after ἀλλοτριουσ in P; ἀλλοτριουσ GQS.

64 GMPS κόπτοντεσ] κλέπτομντες ΡΘ δεμάτια Θ στάχοιας χιτόνων Ν

65 ξα ἀμπελίοις ς σύκοις Γς συκιοις θ ἀλλοτριοισ GS; om Q ἔνεκεν] ἐνενγκεν σ om P χάριν] ἔνεκεν Γ ἔνεκα ΡΘ ὲνεγκεν σ

66 ξβ ὐνήμ ΝΡΘ] ὄνην Γ οινῆν Σ ὔλσν M There is the widest diversity among the authorities as to both spelling and accentuation of this word. GPS τὸ καθεκάστην Σ καθ ἐκάστην ἠμέ οαν Ρθ φόλεις Ρ φόλλες Θ φόλσ

67 ξγ καίοντεσ corrected from κλέπτοντεσ in S κλέπτωντες Θ κλέπτοντεσ] καὶ εσ ἐν διπλή ποσόντι Ρ ἀπαιτεισθωσαν Γ ἐν διπλή ποσόντι Ρ ἀπαιτεισθωσαν Γ

68 ξδ θημονιαισ] θυμονιαισ M This is the accentuation of all my manuscripts ἐκβάλ λωντες Q πρὸς ἀ ἐ π. ἔστ.]χειροκοπείσθωσαν PS ἄμειναν G

69 ξσ is omitted by S but the next chapter is correctly numbered ἐμβάλλοντεσ Q

70 ξς ἀνάρχωσ] is added in N in the lower margin ἀχυρηοῦντεσ Q φραγμὸν P ὡσ εἰς . . . κτίσαντεσ This is the original reading in P afterwards corrected to ὤστε τὰἴδια φυλάξαι ἤ κτίσαι φράξαντας QS ἤ κτισαντεσ] ἥ κτί σαντασ S; om Q. The parchment part of N ends here at the bottom of f. 194 v. The Farmer's Law is continued on a leaf of paper in a 16th century hand. I do not give its readings.

71 ξς ἀγροὺς PQ πλείων Q φανῶσι Δ] φανέρως Μ καρπιζόμενοι τὸν ἀγρὸν PQS ἀπὸ τὴν ἐπταστίαν Ρ τὴν ἄνω πᾶσαν καὶ τὴν κάτω κατὰ τὴν ἠμ] τὴν ἄνω καὶ πᾶσαν τὴν κατὰ τὴν (κατ᾿ G)ἡμίσειναν Ω ει0σφαρὰν Μ ἐκ φορὰν GQS στυχησάτω S κεφάλλαια S κεφα λήν Μ

72 ξη P has in the margin: περὶ τοῦ ἐν ὠρ . . . κλέπτοντος ἐν ὀρίῳ]ἐνορίω MQS;ἐν ὠρείω Ρ ἐν ὡρίω G See my note, Rhodian Sea-law, p. 106 τὸν σίτον PQS μάστιξιν ἐν πρώ τοισ]ἐν πρώτις μάστιξιν Q ἐν πρώτοις μάστιγασ Ρ τῷ κυρίῳ]τοῦ κυρίου αὐτοῦ Qἐν πρώτοισ Μ;om Pποιείτω τῶ κλαπέντι Ρ φανείη Ρ ἐν διπ τος. ζημ.] τυπτόμενος ζημιούσθω ἐν διπλή ποσότητι Ρ τὰ κλεπτὰ Μ εἰ δὲ καὶ ἐκ PQ.

73 ξθ ὁ] om Mἐκπίθου οἶνον PQἐκπίθου οἶνον Μ ἐγκλσνοῦ S ἤ ἀπὸ βουττίου] om GPS ὑποβλήσκεσθαι Qὑποβλήσθω G καθώσ] καθὸ ἄν Q καθὼς . . . γεγρ.] καὶ αυ0τὸσ G; om PS.

74 ο After οἴνου Q adds: ἤτι μόδιον καὶ μέτρον καὶ μὴ]μή Pτῇ ἀρχ πατροπ.] τὴν πατρικὴν ἀρχαιοπαραδοτον μέτρησιν Ρ πατρὸ παρὰδώσει S πατρωπαραδώση Μ πατρῶα παρα δώσει Qπαρὰ τὰ διατ.] παρὰ τὰ διατετυ πομένα Θ παρατετυπωμωνα Ρ ἄδικα μέτρα Ρ μέτρα ἄδικα ἔχοντεσ]om Q τυπτέσθω ὡς ἀσε βήσ Q

75 οα παραδιδούς Δ δούλω κτήνη Ρ δούλῳ] om Q καὶ ἐκ τοὺτου ὁ δοῦλος Ρ πωλήσει P ἤ] om S ἔστω καὶ ὁ GQS.

76 οβ In the margin P has: περὶ δούλων ἀλλότρια θρέμματα ποιμενόντων τοῦ κυρίου αὐτοῦ PQὁ δοῦλοσ is put before τοῦ κυρίου in Q and after παραλάβῃ in P οἰα δήποτε θρέμματα] οἴνδήποτε τρόπω Ρ διαφα.γοι Θ αὐτὰ om P αὐ τῶν] αὐτοῦ Μ τῶν θρεμμάτων Δ

77 ογ παρέρχεται ΜΡ ἀπολλώ -ο-ΘΣ μενον PQS κτήνους Σ σπλαχνισθεῖς Σ σπλα χνιασθεὶσ GM ἔχη Ρ πεπονηρεύεσθαι PQS ὁμωσάτω Ρ μηδὲν Ρθ

78 οδ διαγινωσκομένησ Gτοῦ κυρίιυ Μ

79 οε ἐπιδιότητιφαρμάκω Θ εἰδὲκαὶ]εἰδὲ Μ πάσαν PQS ὁ φονεύσασ GS διαφθορᾶσ τῆς διαφθωρὰς Θ ομ Ρ τοῦ κυνὸς τῆς τοῦ κυνὸς φυλακῆσ GPS; τοῦ κυνὸς τοῦ κυνὸς φυλ ακὴς Θ δὲ καὶ ὁ Θ καὶ εἰ ] ἤ Θ προεἰπα μεν Σ διδότω καὶ μόνον ΡΘ μόνην Μ

80 ος δύων Σ δώση Ρ ἀλλοτρίου Γ ἤ (1st)] ἤ καὶ Ρ ἄλλον Θ τοῦ κυρίου Μ ποιήσασ]ποιήτο Θ ποιεῖτο ὁ φονεύς Ρ λαμβ μαστ δώδεκα] ομ ΡΘ δώδεκα ομ ΓΣ

81 οζ κύνα δυνάστην] κύνα δυνατὸν Μ δυνα τὸν κύνα Θ κατεπερόμενον ΓΣ κατεπερόώΡ ο μενος ΜΡ κατεπερόμεν Θ συνόμουσ]νόμουσΜ αὐτοῦ]αὐτῶν Μ ὑπανγγρίσηα Σ ὐπαγγρύση Γ ὐπαγγρίσει ΜΡ ὐπαγγρείσι Θ δυνατὸν ΜΘ τῶν ἀσθ κυνῶν τὸν ἀσθενέστερον κύνα Θ τῶν ἀσθενεστέρων ΓΡ τὸ ἀσθενέστερον Σ συμβαίει Ρ κυλλ. κύνα τινα] αὐτὸν κυλλωθῆναιΓ κυλ λωθῆναι τινᾶ ΡΣ κυλλωθῆναι Θ ἀποθάνη Θ τοῦ κυπίου GMS.

82 οη is given twice in M; once (numbered οα) before οζ and once (numbered ογ) after it. I quote the readings of the first version as M1, of the second as M2θερίσας τίς Ρ αὐτοῦ M1G πλησίων GM12S μεριδασ M2είσα γάγοι Ρ εἰσάγη M2αὐτου M1G κτήνοι Θ τοῖς πλ αὐτοῦ ἐργ] ποιήσει τῶ ἐαυτοῦ πλησίω M2πλησίων Σ πλησιοις Θ αὐτοῦ om PQ ἐργάσηται] ποιήσται M1τριάκοντα ἔξ M1 After ἀζήμιον G inserts: τῶ κυρίω τῆς μοίρασ ἤγουν

83 οθ καὶ] om Ρ ἀντρυγήτων Μ καὶ εἰσαγάγοι Ρ κτήνοι Q τριάκοντα ἔξ G

84 π ἀνάρχης Q κόψει Μ ἀμπελῶνασ Q ἄλλον τὸ Q ἄλλό τι τὸ GP.

85 πα οἴκον ἤ χωρίον διαγνώσει Μ προκατασχεῖ Μ προκατασχειν Q ἡ] οἰ Μ τοῦ χ. κ.κ. τῷ] Μ κοινότησ] κοιβῆ Ρ κατα βιώσει Q τῷ]τὸν ΡQ κύριον P; om Q ἰσιον] ἴδη ηδι τόν κοινὸν] καὶ κοινὸν Ρ προκατασχόντα Ρ αὐτοῖς Δ δότωσαν GPS κοινοῖ προσεργασαμένω Ρ

86 πβ μερισθήσει εὖροι Ρ After αὐλου MQ add: τὸ οἶον οὖν οὖ Μ

87 πγ is treated as part of last chapter in BGS ἐἀν δὲ BGS χωράφιον Ρ ἀμπέλους G τῶ P εἰς τὸν μύλιν G ἐρχομένω P τούτων] τούτω Q; om BGPS ὁ μύλος ] om BGPS.

88 πδ ἐὰν] αν M, space being left for a rubricated initial. The rubricator has neglected to fill it in, as he has also neglected to number the chapter αὐθέντες S θέλωσιν P] θέλουσιν BGMS; θελέσει Q αὐτῶν χωραφίων] χωρα φίων αὐτῶν BGS; χωραφίων

89 πε εὔροι ΡΘ βοῦν . . . ἀλλοτρίῳ] ἐν ἀμ πέλω βοῦν ἀλλότριον BGS ἀμπελῶνι Θ ἀλλο τρία P with which word it ends at the foot of f. 100 v. οὐ] μὴ Q διώξεται Q φο νεύσει] om G κλάσει] κλαπῆ BGS ἐν om BGS ἐμπερεῖ] ἐμπαρεῖ BGS ἐμπήρει Q ἐνπαρεῖ M ἐξολοκλήρωσ GQ BGQS end with πε M goes on as follows: π ὁ ἀρχέους μετακινήσασ ὄρους ἤ καὶ τὸν ἀγρόν τινος βίᾳ σκοπελίζων κεφα λικῶς τιμωρείσθω (No number) οἰ (om M) τὰ ὁροθέσια τῶν ἀγρῶν ἀνατρέποντες ἐὰν ἐπίσημοι εἰσι καὶ διὰ κέρδος ἴδιον τοῦτο τολμήσωσι τυπτό μενοι διηνεκῶς ἐξοριζέσθωσαν