In libro magistri Gauteri Mahap de Nugis Curialium distinctio prima; assimulatio curiœ regis ad infernum. Cap. primum.

In tempore sum et de tempore loquor, ait Augustinus,* et adjecit, nescio quid sit tempus. Ego simili possum admiratione dicere quod in curia sum, et de curia loquor, et nescio, Deus seit, quid sit curia. Scio tarnen quod curia non est tempus; temporalis quidem est, mutabilis, et varia, localis et erratica, nunquam in eodum statu permanens; in recessu meo totam agnosco, in redditu nihil aut modicum invenio quod dereliquerim, extraneam video factus alienus. Eadem est curia, sed mutata sunt membra. Si descripsero curiara, ut Porphyrius diffinit genus,† forte non mentiar, ut dicam earn multitudinem quodammodo se habentem ad unum principium. Multitude certe sumus infinita, uni soli piacere contendens; et hodie sumus una multitudo, cras erimus alia; curia vero non mutatur, eadem semper est; centimanus gigas * est, qui totus mutilatus totus est idem, et centimanus hydra multorum capitum, qui labores Herculis cassat et contemnit, invictissimi manum athletæ non sentit, et Antæo felicior matrem habet terram,† pontum, et aera, non allidere ad pectus Herculis, totus ei vires multiplicat orbis. Cum ille h … nus Hercules voluerit, fiat voluntas.

Victoria carnis est adversus quod quæ Dei sunt minus appetit homo, quæ mundi maxime. Ratio vero cum tenetur, animas triumphus est, reddit quae Cæsaris Cæsari, Dei quæ Deo. Duo præmisi Dei misericordiam et judicium continentia, quæ non solum non delectant, sed tediosa sunt, et expectantur sicut expetuntur fabulæ poetarum, vel earum similes. Differantur tamen, si non auferantur, et quæ scimus aut credimus miraculum præmittamus.

Cum a palatii descendunt palatini negotiis regalium operum immensitate defessi, placet eis ad humilium inclinari colloquia, ludicrisque levare pondera seriorum. Hoc tibi vultu placeat, cum a philosophiæ vel divinæ paginæ senatu respiraveris, voluminis hujus innobiles et exangues ineptias vel audire vel legere recreationis et ludi gratia. Non enim fori lites aut placitorum attempto seria; theatrum et arenam incolo nudus pugil et inermis, quern in armatos obtrectantium cuneos talem ultro misisti theatrum, tarnen hoc et hanc arenam si Cato visitaverit aut Scipio vel uterque, veniam spero dum non districte judicent. Scribere jubes posteris exempla quibus vel jocunditas excitetur vel ædificetur ethica. Licet impossibile mihi sit hoc mandatum, quia pauper poeta nescit antra musarum, non difficile legere vel scribere quod bonis sua faciat utile bonitas, cum omnia bonis cooperentur in bonum, nec terræ bonæ mandare semina quæ proficiant. Sed quis animum nequam et discolum excolat, cum dicat scriptura, Acetum in nitro, et qui cantat carmina cordi pessimo.* Carmina cantavit Sadius, si placet audire.

Ad nostram omnium instructionem expedit ut nemo clausis oculis vel auribus vel aliquo sensuum inofficioso vivat, sed ex rebus oportet extrinsecis intrinsecus ædificari, per hæc sane, quia Cæci sumus ad futura. Præsentia quædam palam sunt, et præteritorum aliquot quæ non vidimus videre properemus. Quæ non audivimus, non fastidiamus, sed Deo futura commendantes, informari festinemus ex his in quibus nobis Dominus imitationem posuit, aut fugara nostrum semper orantes refugium, ut electionis puræ bonorum ipse in nobis consecutionem, et fugæ malignitatis ipse faciat effugium. Video juvenes quæ vident et audiunt vel spernere vel parvipendere, multosque domi torpentes, quorum senectus aut vilis est aut mediocritatem non evadit. Puerum vidi de cujus etiam cognatione glorior, inter nos et a nobis educatum, semper ab ore narrantis pendentem, majoribus suis hærentem, collegia bonorum quærentem, fortia quæque tentantem, nunquam otiosum, indefesse negotiosum, acerrimæ indagationis ad omnia honesta in tantum ut cum non esset literatus, quod doleo, quamlibet literarum seriem transcribere sciret. Antequam esset annorum xxti. matrera nostram et suam Angliam exivit, seque Philippo Flandrensium comiti solum alienigenam dedit, quatinus armis instrui mereretur ab ipso, ipsumque præelegit dominum; nec injuste, quoniam omnium hujus temporis principum excepto nostro strenuissimus est armis et regimine, postquam Henricus rex junior decessit, nostri filius Henrici regis, cui nemo, Deo gratias ! hodie par est. Decessit autem ille prænominatus Henricus apud Martellum mense quo hanc paginam apud Salmurum scripsi, die saucti Barnabæ apostoli, anno ab incarnatione Domini M°. c. octogesimo secundo, et suæ nativitatis xxvij°, vir novæ adinventionis in armis, qui militiam fere sopitam excitavit, et ad summum usque perduxit. Ejus possumus virtutes qui eum vidimus, ipsius amici et familiares, et gratias describere.

Antiquorum industria nobis præ manibus est; gesta suis etiam præterita temporibus nostris reddunt præsentia, et nos obmutescimus, unde in nobis eorum vivit memoria, et nos nostri sumus immemores. Miraculum illustre! mortui vivunt, vivi proeis sepeliuntur. Habent et nostra tempora forsitan aliquid Sophoclis non indigens cothurno. Jacent tamen egregia modernorum nobilium, attolluntur fimbriæ vetustatis abjectæ. Hoc nimirum inde est, quod reprehendere scimus, et scribere ignoramus; carpere appetimus, et carpi meremur. Sic raritatem poetarum faciunt geminæ linguæ obtrectatorum. Sic torpescunt animi, depereunt ingenia; sic ingenua temporis hujus serenitas enormiter extinguitur, et lucerna non defectu materiæ sopitur, sed succumbunt artifices, et a nostris nulla est autoritas. Cæsar en Lucani, Æneas Maronis, multis vivunt in laudibus, plurimum suis meritis et non minimum vigilantia poetarum. Nobis divinam Karolorum et Pepinorum nobilitatem vulgaribus rithmis sola mimorum concelebrat nugacitas,* præsentes vero Cæsares nemo loquitur, eorum tamen mores cum fortitudine, temperantia, et omnium admiratione præsto sunt ad calamum.