18 - NgoMbuyazi Endondakusuka

Summary

“Phambili maqhaw’ amakhulu!

Neno Mantantashiya!

Sondela kimi mnewethu!

Khona ziGqoza zagqolozela!

Akusekude, kubudebuduze!”

Kwash’ uMbuyazi weziGqoza

Epheth’ unhlekwane wakhe,

Ekhomba phambil’ othulini.

Luthuli lwabhek’ ezulwini,

Ngacikic’ amehlo ngibheka,

Ngabuka kwehl’ izinyembezi.

“Phambili maqhaw’ amakhulu!

Ngizwe Mantantashiya!

Isihlangu sami siyangisinda.

Sibhek’ ingabe yiso ngempela.

Ngiyashoshozela ngoManembe

Onik’ uCetshway’ amazembe,

Kant’ ubab’ ungibekile,

Wangethwes’ ubukhos’ ekhanda.”

Ngibukile futhi ngema,

Ngagem’ esiyaluyalwini,

Kwamenyezel’ umkhonto.

“Phambili maqhaw’ amakhulu!

Ngizwa kufudumal’ igazi,

Izigi zezitha ziza kimi.

Woza Mantantashiya,

Uzobhek’ ihlombe lami,

Nami ngibhek’ umhlane wakho.

Uyahlab’ uguquk’ ukhasa,

Nami ngivuk’ uvuka nensizwa.”

Kwathi klebhu, kwathi mbo,

Omunye wakhala ngenkomo yakhe,

Omunye wadliwa wagilwa.

“Phambili maqhaw’ amakhulu!

Nant’ uThukel’ ezansi

Lugcwel’ amagagasi

Angang’ oninakhulu;

Lusiphul’ izindwani,

Lukhukhula nezigodo.

Kodwa lungakhukhul’ iziGqoza na?

Ngeke, Ndlov’ enesihlonti, ngeke!”

Wezw’ ushibedabe, sabanikwa,

Wezw’ ubabaleka, phansi phansi.

Kwaqethuka izishaqaba nemishibe.

Ngaguquka ngabhek’ inkundla,

Inkundla yonke yaseNdondakusuka,

Ngafikelwa yisiyezi nomnyama.

Ngawuqalaza wonk’ umphakathi,

Ngawubon’ ugway’ ungayekethisi,

Kodwa phezulu kwezicoco zawo

Kuhlel’ ifu lizonzobele,

Liqung’ ubumnyama nokufa.

Ngalikhwifa ngilikhomba

Ngonhlekwane kababamkhulu,

Ngabona lithi damu, ngabonga.

Yebo, ngiyambon’ uManembe,

Ngimbon’ eguqe phezu kwesihlangu.

Leso sihlangu ngiyasikhumbula.

Ngake ngabona kucamele kuso

Itakas’ elinjengebhoyi.

Nawe Manembe usihlomulile,

Wasithumb’ ezintingweni zelawu,

Wasiloyel’ uCetshwayo.

Uyiyengile yayengeka,

Wayidonsel’ oPhathe

Lapho kundonda khon’ amadoda.

Wazibalekel’ izinkangala

Lapho kukhula khon’ izinqawe.

Umdonsil’ umntanenkos’ oThukela,

Wamndondis’ ukusuka,

Wamlutha ngamakhubal’ amnyama.

Umlethil’ emachibin’ ezindlovu

Ezithath’ abantabakaNanana

KaSelesel’ owakh’ endleleni,

Ebhidle ngabomu ngokwethemba,

Ethemb’ ubungqamungqosho.

Umlethil’ eziweni zaseDlokweni,

Kwacwila bheshu kwacwila sicoco,

Kwandiz’ amanqe phezulu.

Ngaphakath’ eNdondakusuka

Namhla kundiz’ ufasimba

Olwelek’ indawo ngenkungu

Eqithika phansi naphezulu

Kukhal’ imicu yotshani.

Nezindwani zezimbali

Ebezithi ziqhakaz’ ubuhle,

Ziyayetha ziphel’ amandla.

Kuhelez’ umoya phezulu

Uhashaza unginik’ isizungu,

Ngibone nemith’ ishayana ngamakhanda

Kuhebez’ amaqabunga namagatsh’ ayo.

Konke kuyafuna, kumangele,

Kuyanukan’ okunye nokunye

Ngethambo likaMbuyazi.

Akekh’ ovumayo, kuyaphika konke.

Nemithin’ emanzini

Nezingweny’ uqobo lwazo,

Ngiyile ngazibuza ngomlomo,

Zangibheluzela zakhamisa.

Ngakhuzwa nayizinhlansi,

Zangikhalel’ ezimaconsi.

Ngabuya ngisong’ izandla,

Ngaququd’ amazinyo ngahlala.

Ngiqwashile phakathi kobusuku,

Ngalunguza ngezimbobo zomhlanga,

Ngabon’ indingilizi kaNyezi.

Ngaphakathi kwayo ngabon’ umfazi

Ethwel’ inyanda yezinkuni.

Naye ngambuza, wanek’ izandla,

Wangikhomba phambili kwaMthala.

Nakhona ngafika ngabon’ oZinkanyezi.

Wangibuz’ obukayo ngigcugca,

Wangibuz’ isibind’ esingaka,

Ngaphendula ngakweq’ amehlo.

Wangiphulul’ emhlane,

Ngezwa kumil’ amaphuzuphuzu.

Ngelul’ iminwe ngaphuthaza,

Ngezw’ umqondo wam’ uhlaziya,

Ngaqond’ engingazange ngikwazi.

Ngezw’ emahlomb’ ami

Izimpundu zamaphiko zimilile.

Ngezwa ngisukwa ugqozi

Lokundizel’ emoyen’ emafini.