Hostname: page-component-745bb68f8f-b95js Total loading time: 0 Render date: 2025-01-31T04:24:22.566Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

A NEW HELLENISTIC AMPHORA PRODUCTION CENTRE IN WEST CRETE (LOUTRA, RETHYMNON): STUDY AND PETROGRAPHIC ANALYSIS OF THE POTTERY ASSEMBLAGE

Published online by Cambridge University Press:  16 January 2015

Niki Tsatsaki  and
Eleni Nodarou
Niki Tsatsaki*
Affiliation:
Greek Ministry of Culture, 25th Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities
Eleni Nodarou
Affiliation:
INSTAP Study Center for East Crete
*
[email protected]
Get access Rights & Permissions [Opens in a new window]

Abstract

The presence of Hellenistic amphora production centres in central and east Crete was demonstrated in the 1990s through the survey carried out by J.-Y. Empereur, Ch. Kritzas and A. Marangou. In addition, more recent studies have placed emphasis on wine as a major component of the rural economy of Crete during that period. However, archaeological evidence from excavated sites and well-stratified contexts remains scarce. The rescue excavation carried out in a private plot at Loutra (Rethymnon, west Crete) by the 25th Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities brought to light a Hellenistic farmstead with an olive beam press and a pottery kiln mainly producing amphorae. In this study we focus on the ceramic assemblage from the site. The study of the pottery, coupled with thin-section petrography, adds new evidence for the production of amphorae in west Crete during the Late Hellenistic period, and allows the investigation of issues such as the use of raw materials, the clay pastes and the technology of pottery manufacture. Moreover, the proximity of the kiln to the olive beam press sheds light on the use of amphorae for the trade in olive oil on a local and regional scale.

Ένα νέο Ελληνιστικό κέντρο παραγωγής αμφορέων στη Δυτική Κρήτη (Λούτρα, Ρέθυμνο). Μελέτη και πετρογραφική ανάλυση του κεραμικού συνόλου

Η παρουσία κέντρων παραγωγής αμφορέων στην κεντρική και ανατολική Κρήτη κατά την Ελληνιστική περίοδο καταδείχθηκε τη δεκαετία του 1990 από την επιφανειακή έρευνα που διεξήγαγαν οι Empereur, Kritzas and Marangou, ενώ πιο πρόσφατες μελέτες επικεντρώθηκαν στο κρασί ως βασικό παράγοντα της αγροτικής οικονομίας της Κρήτης κατά την περίοδο αυτή. Ωστόσο, παραμένουν εξαιρετικά σπάνιες οι αρχαιολογικές μαρτυρίες που προέρχονται από ανεσκαμμένες θέσεις και καλά χρονολογημένα ανασκαφικά περιβάλλοντα. Η σωστική ανασκαφή που διενέργησε η ΚΕ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων σε ιδιωτικό οικόπεδο στη Λούτρα Ρεθύμνου (Δ. Κρήτη) έφερε στο φως αγροικία της Ελληνιστικής εποχής με ελαιοτριβείο και κλίβανο για παραγωγή (κυρίως) αμφορέων. Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται στην παρουσίαση της κεραμικής από τη θέση. Η μελέτη της κεραμικής σε συνδυασμό με την πετρογραφική ανάλυση προσφέρει νέα στοιχεία για την παραγωγή αμφορέων στη δυτική Κρήτη κατά την Ύστερη Ελληνιστική περίοδο και επιτρέπει τη διερεύνηση θεμάτων όπως οι πρώτες ύλες, οι ‘συνταγές’ πηλού και γενικά η τεχνολογία κατασκευής των αγγείων. Επίσης, η γειτνίαση του κλιβάνου με το ελαιοτριβείο οδηγεί σε συμπεράσματα σχετικά με τη χρήση των αμφορέων για τη διακίνηση του ελαιόλαδου σε τοπική και ευρύτερη κλίμακα.

Type
Articles
Information
Annual of the British School at Athens , Volume 109 , November 2014 , pp. 287 - 315
Copyright
Copyright © The Council, British School at Athens 2014 

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

REFERENCES

Alcock, S.E. 1999. ‘Introduction. Three “R's” of the Cretan economy’, in Chaniotis, A. (ed.), From Minoan Farmers to Roman Traders. Sidelights on the Economy of Ancient Crete (Stuttgart), 175–80.Google Scholar
Andreadaki-Vlazaki, Μ. 2006. “Η περιοχή του Μυλοποτάμου κατά την αρχαιότητα”, in Gavrilaki, E. and Tzifopoulos, G.Z. (eds.), Ο Μυλοπόταμος από την Αρχαιότητα ως Σήμερα. Περιβάλλον, Αρχαιολογία, Ιστορία, Λαογραφία, Κοινωνιολογία. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου, Πάνορμο, Οκτώβριος 2003. II. Αρχαίοι Χρόνοι (Rethymnon), 11–44.Google Scholar
Andreadaki-Vlazaki, Μ. 2012. “Κρήτη. ΚΕʹ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Ρέθυμνο, Μυλοπόταμος”, in Andreadaki-Vlazaki, M. (ed.), 2000–2010. Από το ανασκαφικό έργο των Εφορειών Αρχαιοτήτων (Athens), 321–6.Google Scholar
Eiring, L.J. 2000. ‘KS178 – An industrial area in the Greek city of Knossos’, in Πεπραγμένα Ηʹ Διεθνούς Κρητoλογικού Συνεδρίου, Ηράκλειο 1996 (Herakleion), Α1, 443–56.Google Scholar
Eiring, L.J. 2001. ‘The Hellenistic period’, in Coldstream, J.N., Eiring, L.J. and Forster, G. (eds.), Knossos Pottery Handbook. Greek and Roman (British School at Athens Studies 7; London), 91–135.Google Scholar
Eiring, L.J., Boileau, M.-C. and Whitbread, I. 2002. ‘Local and imported transport amphorae from a Hellenistic kiln site at Knossos. The results of petrographic analyses’, in Blondé, F., Ballet, P. and Salles, J.-F. (eds.), Céramiques hellénistiques et romaines: productions et diffusion en Méditerranée orientale (Chypre, Egypte et côte syro-palestinienne (Travaux de la Maison de l'Orient 35; Lyon), 59–65.Google Scholar
Empereur, J.-Y., Kritzas, Ch. and Marangou, A. 1991. ‘Recherches sur les amphores crétoises II: Les centres de fabrication d'amphores en Crète centrale’, Bulletin de Correspondance Hellénique 115, 503–7.Google Scholar
Empereur, J.-Y., Marangou, A. and Papadakis, N. 1992. ‘Recherches sur les amphores crétoises (III)’, Bulletin de Correspondance Hellénique 116, 639–42.Google Scholar
Faraklas, N., Kataki, E., Kossyva, A., Xifaras, N., Panagiotopoulos, E., Tasoulas, G., Tsatsaki, N. and Chatzipanagioti, M. 1998. Οι επικράτειες των αρχαίων πόλεων της Κρήτης (Ρίθυμνα 6; Rethymnon).Google Scholar
Forster, G. 2001. ‘The Roman period’, in Coldstream, J.N., Eiring, L.J. and Forster, G. (eds.), Knossos Pottery Handbook. Greek and Roman (British School at Athens Studies 7; London), 137–67.Google Scholar
Hatzi-Vallianou, D. 2003. “Ελαιοκαλλιέργεια και ελαιοπαραγωγή στην Κρήτη κατά την αρχαιότητα”, in Ελιά και Λάδι στην Κρήτη, Διεθνές Συμπόσιο, Σητεία 23–25 Μαΐου 2002 (Herakleion), 94–101.Google Scholar
Hein, A., Georgopoulou, V., Nodarou, E. and Kilikoglou, V. 2008. ‘Koan amphorae from Halasarna: Investigations in a Hellenistic amphora production center’, Journal of Archaeological Science 35:4, 1049–61.Google Scholar
Hellenic Institute of Geology and Mineral Exploration 1991. Geological Map of Greece, Perama Sheet, 1:50 000.Google Scholar
Ioannidou, R. 1994. “‘Μεγαρικοί’ σκύφοι”, in Kalpaxis, Th., Furtwängler, A. and Schnapp, A. (eds.) 1994, 87–94, 153–5.Google Scholar
Kalpaxis, Th. 1996. “Ελληνιστικός κλίβανος κεραμικής στην αρχαία Ελεύθερνα”, in Gavrilaki, Ε. (ed.), Κεραμικά εργαστήρια στην Κρήτη από την αρχαιότητα ως σήμερα, Μαργαρίτες, 30 Σεπτεμβρίου 1995 (Rethymnon), 41–5.Google Scholar
Kalpaxis, Th., Furtwängler, A. and Schnapp, A. (eds.) 1994. Ένα ελληνιστικό σπίτι (‘Σπίτι Α’) στη θέση Νησί, Ελεύθερνα, ΙΙ, 2 (Rethymnon).Google Scholar
Karetsou, A. 1976. “Αρχαιότητες και μνημεία κεντρικής Κρήτης. Ανασκαφικές εργασίες. Αγία Πελαγία”, Αρχαιολογικόν Δελτίον 31, Χρονικά 2, 354–7.Google Scholar
Lund, J. 2004. ‘Oil on the waters? Reflections on the contents of Hellenistic transport amphorae from the Aegean’, in Eiring, L.J. and Lund, J. (eds.), Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean. Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at Athens (September 26–29, 2002) (Monographs of the Danish Institute at Athens Vol. 5; Aarhus), 211–16.Google Scholar
Marangou, A. 1999. ‘Wine in the Cretan economy’, in Chaniotis, A. (ed.), From Minoan Farmers to Roman Traders. Sidelights on the Economy of Ancient Crete (Stuttgart), 269–78.Google Scholar
Marangou-Lerat, A. 1995. Le Vin et les Amphores de Crète de l'Époque Classique à l'Époque Impériale (Études Crétoises 30; Athens).Google Scholar
Markoulaki, St., Empereur, J.-Y. and Marangou, A. 1989. ‘Recherches sur les centres de fabrication d'amphores de Crète occidentale’, Bulletin de Correspondance Hellénique 113, 551–80.Google Scholar
Moody, J., Lewis-Robinson, H., Francis, J., Nixon, L. and Wilson, L. 2003. ‘Ceramic fabric analysis and survey archaeology: The Sphakia Survey’, Annual of the British School at Athens 98, 37–105.Google Scholar
Nodarou, Ε. 2011. “Το ΥΜ ΙΙΙΒ/Γ κεραμικό σύνολο από το Χαμαλεύρι Ρεθύμνης: προκαταρκτικά αποτελέσματα από την πετρογραφική ανάλυση”, in Vlazaki, M. and Papadopoulou, E. (eds.), Πεπραγμένα του 10ου Διεθνούς Κρητολογικού συνεδρίου, Χανιά, 1–8 Οκτ. 2006 (Chania), vol. A3, 381–94.Google Scholar
Sidiropoulos, K. 2004a. “Νομισματική ιστορία της ρωμαϊκής και πρωτοβυζαντινής Κρήτης (67 π.Χ.–827 µ.Χ.): Testimonia et desiderata”, in Livadiotti, M. and Simiakaki, I. (eds.), Creta Romana e Protobizantina. Atti del Congresso Internazionale, Iraklion, 23–30 settembre 2000 (Padua), 193–223.Google Scholar
Sidiropoulos, K. 2004b. “Κνωσός, Colonia Iulia Nobilis Cnosus, Μακρυτοίχος: τα νομισματικά ίχνη της ιστορίας”, in Gigourtakis, N. (ed.), Το Ηράκλειο και η περιοχή του. Διαδρομή στο χρόνο (Herakleion), 635–86.Google Scholar
Tsatsaki, N. 1994. “Όστρακα και αγγεία. Κεραμική γεωμετρική – αρχαϊκής περιόδου, κεραμική κλασικής περιόδου, κεραμική ελληνιστικής περιόδου, Κ1–Κ67, Κ69, Κ134–Κ269”, in Kalpaxis, Th., Furtwängler, A. and Schnapp, A., Ένα ελληνιστικό σπίτι (‘Σπίτι Α’) στη θέση Νησί, Ελεύθερνα ΙΙ, 2 (Rethymnon), 79–87, 94–107.Google Scholar
Tsatsaki, N. 2000. “Ομάδα κεραμικής από ένα ελληνιστικό σπίτι (‘Σπίτι Β’) στην Ελεύθερνα”, in Εʹ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική (Χανιά 1997) (Athens), 45–51.Google Scholar
Tsatsaki, N. 2010. ‘Residences, workshops or both? A study of Hellenistic houses at Nissi-Eleutherna (Crete)’, in Ladstätter, S. and Scheibelreiter, V. (eds.), Städtisches Wohnen im östlichen Mittelmeerraum 4. Jh. v. Chr. – 1. Jh. n. Chr. Akten des Internationalen Kolloquiums vom 24.–27. Oktober 2007 an der Österreichischen Akademie der Wissenschaften (Archäologische Forschungen 18; Vienna), 67–79.Google Scholar
Tsatsaki, N. in press. “Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη. Οργάνωση–παραγωγή–επιδράσεις”, in Ηʹ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική (Ιωάννινα 2009). Google Scholar
Vogeikoff-Brogan, N. and Apostolakou, S. 2004. ‘New evidence of wine production in east Crete in the Hellenistic period’, in Eiring, L.J. and Lund, J. (eds.), Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean. Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at Athens (September 26–29, 2002) (Monographs of the Danish Institute at Athens Vol. 5; Aarhus), 417–27.Google Scholar
Vogeikoff-Brogan, N., Eiring, L.J., Boileau, M.-C. and Whitbread, I. 2004. ‘Transport amphoras and wine trade in east Crete in the Late Hellenistic period: Evidence from Mochlos and Pyrgos Myrtos’, in ΣΤʹ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική (Βόλος 17–23 Απριλίου 2000) (Athens), 327–32.Google Scholar
Vogeikoff-Brogan, N., Nodarou, E. and Boileau, M.-C. 2008. ‘New evidence for wine production in east Crete in the Hellenistic period: An integrated approach of stylistic study and thin section petrography’, in Facorellis, Y., Zacharias, N. and Polikreti, K. (eds.), Proceedings of the 4th Symposium of the Hellenic Society for Archaeometry, National Hellenic Research Foundation, Athens, 28–31 May 2003 (British Archaeological Reports International Series 1746; Oxford), 327–34.Google Scholar
Whitbread, I.K. 1995. Greek Transport Amphorae: A Petrological and Archaeological Study (British School at Athens, Fitch Laboratory Occasional Paper 4; Athens).Google Scholar