Neutron activation analysis of Aegean-style IIIC pottery from the Goldman excavations at Tarsus-Gözlükule

Abstract

The appearance of Aegean-style IIIC pottery at Tarsus occured at a time of unrest and of movement of peoples resulting in part from the collapse of the Mycenaean palaces on the Greek mainland. Mycenaean Late Helladic IIIB pottery exports from mainland Greece to Cyprus and the Levant disappeared and were gradually replaced by local imitations. Eventually Aegean-style IIIC pottery appeared in the East Aegean-West Anatolian Interface, in Cyprus and at various sites on the southern coast of Turkey and in the Levant. It was not exported from the Greek mainland, but seems to have been locally made at each site. A first series of neutron activation analysis (NAA) was carried out on pottery from Tarsus to determine how much of the Aegean-style 12th-century BC pottery was locally produced, how much was imported and, if imported, from whence it came. The favourable results of this first analysis gave rise to a second NAA of more Aegean-style pottery from Tarsus, bringing the total number of pieces analysed to 67. It has confirmed the local production of the pottery; the chemical group TarA is the dominant local group at Tarsus, comprising a third of the samples. A smaller group, TarB, may also be local. The analysis revealed a large number of Aegean-style IIIC imports from Cyprus from several different sites; these make up a quarter of the samples. There are a few imports from other areas, including the East Aegean-West Anatolian Interface. Influence from both Cyprus and the Interface can also be seen at Tarsus in the use of some shapes and motifs. A comparison with 12th-century BC imports identified by NAA at the site of Tell Kazel (ancient Simyra) in Syria directly east of Cyprus shows imports from the same two areas.

Özet

Tarsus’ta Ege tipi (Hellas) IIIC seramiğin ortaya çıkması, kısmen Yunan anakarasındaki Miken saraylarının çöküşü sonucu ortaya çıkan kargaşalı ve halkların göç ettiği bir dönemde meydana gelmiştir. Yunan anakarasından Kıbrıs’a ve Levant’a ihraç edilen Miken Geç Hellas IIIB seramiği kaybolmuş ve gitgide yerel taklitleriyle değiştirilmiştir. Sonuç olarak, Doğu Ege – Batı Anadolu bağlantısında, Kıbrıs’ta, Türkiye’nin güney kıyısındaki çeşitli yerleşimlerde ve Levant’ta Ege tipi IIIC seramiği ortaya çıkmıştır. Bu seramik, Yunan anakarasından ihraç edilmemiş, ancak her yerleşimde yerel olarak üretilmiş görünmektedir. Ege tipi M.Ö. 12. yüzyıla ait seramiklerin ne kadarının yerel olarak üretildiğini, ne kadarının ithal edildiğini ve ithal edildiyse nereden geldiğini belirlemek için Tarsus’taki seramikler üzerinde ilk nötron aktivasyon analizi serisi (NAA) gerçekleştirilmiştir. Bu ilk analizin olumlu sonuçları, Tarsus’dan daha fazla Ege tipi seramiğin ikinci bir NAA analizine yol açmış ve analiz edilen toplam parça sayısı 67’ye yükselmiştir. Bu analizler seramiğin yerel üretimini doğrulamıştır; TarA kimyasal grubu Tarsus’ta baskın yerel grup olup, örneklerin üçte birini oluşturmaktadır. Daha küçük bir grup olan TarB grubu da yerel olabilir. Analiz, Kıbrıs’tan birçok farklı yerleşimden Ege tipi IIIC seramiği ithalatının çok sayıda olduğunu ortaya koymuştur; bunlar örneklerin dörtte birini oluşturmaktadır. Doğu Ege – Batı Anadolu bölgesi de dahil olmak üzere diğer bölgelerden birkaç ithal seramik vardır. Tarsus’ta bazı şekil ve motiflerin kullanımında hem Doğu Ege – Batı Anadolu bölgesi hem de Kıbrıs etkileri görülebilmektedir. Hemen Kıbrıs’ın doğusunda yer alan Suriye’deki Tell Kazel’de (eski Simyra) NAA ile tespit edilen M.Ö. 12. Yüzyıl ithal seramiklerle yapılan bir karşılaştırma da, aynı iki bölgeden yapılan ithalatı göstermektedir.