The evolution of animal husbandry in Neolithic central-west Anatolia: the zooarchaeological record from Ulucak Höyük (c. 7040–5660 cal. BC, Izmir, Turkey)

Abstract

Research into the emergence of animal husbandry west of the Taurus mountains has been primarily confined to central Anatolia, the Lake District and the Marmara region in Anatolia, leaving a c. 85,000km area in western Anatolia largely unexplored. This vast region is crucial to understand the developmental trajectories of early farming practices in Anatolia and to explain the expansion of Neolithic agro-pastoralist lifeways into southeast Europe. The hand-collected faunal assemblage from Ulucak Höyük near Izmir provides a first opportunity to examine the beginnings and the evolution of Neolithic animal husbandry practices in this region across an uninterrupted cultural sequence dating between c. 7040–5660 cal. BC. Taxonomic, osteometric and demographic analyses suggest that all four initial food animals (sheep, goat, cattle and pig) appeared simultaneously at the beginning of the seventh millennium BC. The relative proportions of the domestic food animals indicate that beef was as significant a resource as sheep and goat meat. Fusion data for cattle and combined tootheruption and wear data for sheep and goat suggest that milk exploitation may have begun towards the end of the seventh millennium BC and intensified during the first quarter of the sixth. Evidence for post-adult caprines and cattle is thought to represent a strategy employed to maximise herd size and buffer risk. No clear evidence for cattle traction was found. Fallow deer seems to have become an increasingly important resource throughout the period. Small amounts of fish remains and substantial amounts of marine molluscs demonstrate that coastal environments were also exploited. These results indicate that central-west Anatolia played an essential role in the expansion of animal husbandry technologies into southeast Europe.

Özet

Anadolu'da, Toros dağlarının batısında, hayvancılığın ortaya çıkışı ile ilgili araştırmaların daha çok orta Anadolu, Göller Yöresi ve Marmara bölgesi ile sınırlı kalmış olması nedeniyle Batı Anadolu'da yaklaşık 85.000 km'lik bir alan büyük ölçüde keşfedilmemiş durumdadır. Bu geniş bölge, Anadolu'da erken tarım uygulamalarının gelişim evrelerini anlamak ve Neolitik dönem agro-pastoral yaşam yollarının güneydoğu Avrupa'ya yayılma biçimini açıklamak için çok önemli bir bölgedir. İzmir yakınlarındaki Ulucak Höyük'ten elle toplanan fauna örnekleri, bu bölgede yaklaşık olarak M.Ö. 7040– 5660 arasına tarihlenen kesintisiz bir kültür dizisini ortaya koymuştur. Bu dizi Neolitik dönemde hayvancılığın başlangıcı ve gelişiminin incelenmesi için bize fırsat sunmaktadır. Taksonomi, osteometri ve demografi analizleri başlıca dört besi hayvanının (koyun, keçi, sığır ve domuz) M.Ö. yedinci binyıl başlarında birdenbire ortaya çıktığını göstermektedir. Yerel besi hayvanlarının karşılaştırmalı oranları, sığır etinin en az koyun ve keçi eti kadar önemli bir kaynak olduğunu göstermektedir. Büyükbaş hayvan verileri ile koyun ve keçi diş çıkarma ve aşınma verilerinin biraraya getirilmesi, süt kullanımının M.Ö. yedinci binyıl sonlarına doğru başlamış ve altıncı binyılın ilk çeyreğinde yoğunlaşmış olabileceğini göstermektedir. Yaşlı küçükbaş ve büyükbaş hayvanlara ait kanıtların sürü büyüklüğünü artırmak ve riski azaltmak için kullanılan bir stratejiyi temsil ettiği düşünülmektedir. Sığırın tarla sürmede kullanıldığına dair net bir kanıt bulunamamıştır. Alageyik, dönem boyunca giderek daha önemli bir kaynak haline gelmiştir. Az miktarda balık ve önemli miktarda deniz yumuşakçası kalıntıları, deniz kıyılarının da kullanılmış olduğunu göstermektedir. Bu sonuçlar, Batı Anadolu'nun orta kısımlarının, hayvancılık teknolojilerinin güneydoğu Avrupa'ya yayılmasında önemli bir rol oynadığını göstermektedir.