This review (part I and II) contains an overview of the literature of the past fifteen years over psychomotor retardation in depressed patients, as measured by the following methods:

1. observation scales (part I);

2. observation, coding and analysis of specific nonverbal behaviour (part I);

3. speech research (part I);

4. (choice) reaction time tasks (part II);

5. analysis of gross motor activity (part II);

6. of fine motor behaviour (part II).

In each section the results of the different studies are summarized and discussed, in order to answer the following questions: (a) did the depressed patients show any retardation?, (b) how did this retardation manifest itself?, (c) what was the nature of the retardation?, (d) were there any correlations with the results of other methods? and (e) what were the effects of antidepressive treatment?

Cognitive dysfunctions in old individuals can be a precursor of dementia. The Maastricht Aging Study (MAAS) was designed to characterize the usual and pathological aging of cognitive function. The study involves a group of 1,900 initially healthy individuals who will be followed-upfor a period of 12 years with respect to health characteristics and neurocognitive status. For this purpose a sample was drawn from a patient register of collaborating family practices, stratified for age (range 24 to 81 years), sex and general ability level. Rationale and design of MAAS are discussed and also some findings from the cross-sectional baseline measurement: general aspects of memory and attention, cognitive functioning after brain trauma and general anesthesia, physical condition (fitness, morbidity and vascular risk factors) as predictor of cognitive function, and finally cognitive complaints and metamemory.

Naast de gangbare indicaties voor ECT op het gebied van de affectieve stoornissen, zijn ook positieve effecten van deze behandeling beschreven bij enkele neurologische ziektebeelden. De auteurs geven een overzicht van gepubliceerde onderzoeksresultaten en ziektegeschiedenissen met betrekking tot de effectiviteit van ECT bij de behandeling van motorische symptomen van Parkinson-patiënten met of zonder coëxistente depressieve stoornis. Het enige prospectieve gecontroleerde onderzoek maakt melding van een positief resultaat op de motorische symptomen dat tot zes weken na behandeling aanhoudt. Dit komt overeen met de resultaten van vrijwel alle open onderzoeken en gepubliceerde casus, waarbij verbeteringen beschreven worden, variërend van enkele weken tot vier juar. Twee open onderzoeken (één retrospectief en één prospectief) vinden geen effect op de motoriek.

De aangehaalde literatuur rechtvaardigt volgens de auteurs het opzetten van groter prospectief onderzoek naar de waarde van deze behandeling voor Parkinson-patiënten, en wel met name bij die groep patiënten waarbij de medicamenteuze behandelmogelijkheden uitgeput zijn.

De dexamethason-corticotrofin-releasing-hormoon (DEX-CRH)-test is de meest gevoelige test voor veranderingen in de regulatie van de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as bij stemmingsstoornissen. Zowel in de premorbide toestand als tijdens de acute episoden van stemmingsstoornissen komt onder deze conditie een verhoogde cortisolreactie voor. Een irreversibele lage GAHA-concentratie kan aan dit regulatietekort een bijdrage leveren. Verhoogde noradrenerge en vasopressinerge activiteiten kunnen in de overgang naar hogere DEX-CRH-reacties tijdens de acute episode een rol spelen. De dexamethason-suppressie-test verschilt van de DEX-CRH-test door de afwezigheid van een externe CRH-belasting en ‘early escape’ in deze test is op specifieke wijze geassocieerd met het melancholische subsyndroom. Dit suggereert dat een endogeen verhoogde CRH-activiteit bij de overgang naar deze subcategorie is betrokken. Verhoogde CRH-activiteit is aangetoond en toenames van noradrenerge activiteit en 5-HT2a-receptoren en afnames van glucocorticoïd-receptor-functie, tryptofaan-concentratie en serotonine-afgifte kunnen een bijdrage leveren. De uiteindelijk resulterende hoge cortisol-concentraties lijken de ontwikkeling te kunnen bevorderen van een resttoestand met ‘early escape’ na herstel.

Deze artikelen (deel I en deel II) bevatten een overzicht van de literatuur van de laatste vijftien jaren over psychomotorische stoornissen bij depressieve patiënten, zoals ze gemeten worden met behulp van de volgende meetmethoden:

1. 1. observatieschalen (deel I);

2. 2. de meting en de analyse van specifiek non-verbaal gedrag (deel I);

3. 3. spraakonderzoek (deel I);

4. 4. (keuze) reactietijdmetingen (deel II);

5. 5. metingen van grove motoriek (deel II);

6. 6. onderzoek van fijne motoriek (deel II).

De onderzoeksresultaten warden per methode samengevat. Onderzocht wordt of (a) bij depressieve patiënten een vertraging vastgesteld werd, (b) waaruil deze bestond, (c) welke de aard van de vertraging was, (d) of er correlaties gevonden werden met andere meetmethodes, en (e) welke effecten van behandeling er werden gemeten.

In de praktijk zijn de effecten van clozapine en risperidon vergeleken bij schizofrene patiënten die onvoldoende reageren op klassieke antipsychotica. Van de 25 op clozapine ingestelde patiënten gebruikte 63 procent na een half jaar nog medicatie. Bij driekwart van deze groep wend naast goede effecten op hallucinaties en wanen ook een gunstig effect op negatieve symptomen geconstateerd. Van de 25 op risperidon ingestelde patiënten gebruikte na een half jaar nog 54 procent medicatie. In tegenstelling tot tie clozapine-gebruikers werd er bij hen nauwelijks een duurzaam effect op negatieve symptomen gevonden. Wel werden relatief weinig bijwerkingen gemeld. Gezien de resultaten van dit onderzoek wordt een kritische houding ten aanzien van het gebruik van nieuwe antipsychotica aanbevolen.

Serotonin seems to play an important role in the regulation of dopaminergic and cholinergic neurotransmitter activities. In patients with Parkinsons' Disease, serotonergic activity is generally reduced, which is considered a compensating mechanism for the reduced dopaminergic activity. At the same time, reduction of serotonin activity may play a role in the expression of cognitive and affective symptoms. Functional intervention with serotonergic agents makes it possible to temporarily enhance or reduce the availability of serotonin in the brain. This will provide the opportunity to study motor, cognitive and affective symptoms in an integrated approach. This type of research has hardly been preformed in patients with Parkinson's Disease.

In man a great interindividual variability exists in the oxidative capacity to metabolize drugs. A major factor contributing to this phenomenon is the genetically determined hydroxyla-tion-capacity of the cytochrome P450 enzyme system. The cytochrome P450 system comprises of several isozymes. For several isozymes (CYP2D6, CYP2C) a genetically based hydroxylation capacity has been demonstrated. A frequency distribution of the clearance shows a bimodal distribution with poor and extensive metabolizers. Applying standard dosing schemes of the drugs that are predominantly metabolised by these isozymes, a considerable number of patients will be intoxicated because of poor metabolism. In general, cytochrome P450 capacity is limited and substrate-affinity is high. Henceforth cytochrome P450 isozymes are likely targets for pharmacokinetic interactions.

Het idee dat er een koppeling te leggen valt tussen rijping van het zenuwstelsel en ontwikkelings-mijlpalen of -transities, zoals voor het eerst grijpen, kruipen of lopen, is onhoudbaar gebleken. Wel valt er een koppeling in de tijd te leggen tussen hersenveranderingen en regressieperioden zoals beschreven door Van de Rijt-Plooij en Plooij (1992). De vraag hoe de regressieperioden zieh ‘biologisch’ en gedragsmatig manifesteren is daarom van belang. Dat blijkt minder eenvoudig te zijn dan men zou denken. De context blijkt van invloed te zijn. Daarover gaat dit artikel.

De opzet van het artikel is als volgt. Eerst wordt de koppeling tussen hersenveranderingen en regressieperioden besproken. Dan wordt onze visie op de relatie tussen regressieperioden en ontwikkelingstransities of wel nieuwe vaardigheden toegelicht. Tenslotte wordt de invloed van de context op ‘biologische’ en gedragsmaten van regressie beschreven.

Bij de mens bestaat een grate interindividuele variabiliteit in de capaciteit om geneesmiddelen oxidatief te metaboliseren. Een van de factoren die daaraan bijdraagt, is het voorkomen van een genetisch bepaalde oxidatieve capaciteit van verschillende isozymen welke deel uitmaken van het cytochroom P450. Voor het oxidatief metabolisme van geneesmiddelen zijn de P450 isozymen CYP2D6 (het enzym dat de meeste antidepressiva, antipsychotica, enkele anti-arrhythmica en codeïne oxideert), de CYP2C familie, de CYP3A familie en de CYP1A familie van belong. Van de isozymen CYP2D6 en CYP2C19 is ondubbelzinnig aangetoond dat er genetisch bepaalde verschillen in metabole capaciteit bestaan. Een frequentieverdeling van de metabole capaciteit in een populatie toont dan een bimodaal beeld met een onderverdeling in trage en snelle metaboliseerders met consequenties voor de individueel benodigde dosering. De capaciteit van de P450 isozymen is in het algemeen beperkt en de qffiniteil van substraat voor de isozymen is groot. Er bestaat derhalve een grate kans op interacties. Deze interacties zijn competitivef van aard waarbij het ook voorkomt dat interacties plaatsvinden met isozymen waarvoor de betreffende substantie geen substraat vormt.